Wat betekent de opkomst van virtual reality (VR) en 360 graden video voor de journalistiek? Gisteren was ik aanwezig bij een discussieavond over deze vraag, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ).
VR Cinema
De avond vond plaats in The VR Cinema in Amsterdam, de eerste VR-bioscoop van Nederland. Bezoekers krijgen er een Samsung Gear headset opgezet en kunnen vervolgens kennis maken met video’s waarbij je letterlijk alle kanten op kunt kijken, alsof je zelf aanwezig bent. Een dergelijke ervaring wordt ook wel immersivegenoemd, een begrip dat zich misschien nog het best laat vertalen als ‘onderdompelen’.
Ook voor journalistieke producties zijn er veel mogelijkheden. Voorafgaand aan het debat werden een aantal korte documentaires getoond, die allemaal opgenomen waren met 360 graden camera’s. Zo stonden we onder andere tussen de vluchtelingen die per rubberbootje op het strand van Lesbos aankwamen, en werden we meegenomen in de verhalen van vluchtelingenkinderen in verschillende landen. Hierbij waren we onder meer getuige van een voedseldropping vanuit een vliegtuig: een erg bijzondere ervaring als je daarbij het vliegtuig letterlijk over je heen ziet vliegen terwijl de voedselpakketten voor je in het zand ploffen.
Eén van de video’s die getoond werden kun je hieronder bekijken. Let wel: je browser moet het afspelen van een 360 graden video wel ondersteunen. Mocht je beschikken over een VR headset of een Google Cardboard, maak daar dan gebruik van.
Experimenteren
360 graden journalistiek blijkt vooral een kwestie van experimenteren. Want waar zet je de eventuele ondertitels neer? Hoe ga je om met een voice-over, als de kijker daardoor om zich heen gaat kijken om de bron van de stem te zoeken? Hoe lang moet een scene duren? In hoeverre kun je als journalist afstand nemen, als je bij 360 graden video eigenlijk altijd midden in de actie moet zitten? En hoe monteer je eigenlijk een 360 graden video, als deze bestaat uit 6 afzonderlijke gewone video-opnamen?
Iedereen was het er wel over eens dat deze manier van verslaggeving letterlijk een dimensie toevoegt. Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen drukte het mooi uit: “Je kunt wel wegkijken, maar je blijft in het verhaal.” Filosoof Bas Heijne was kritischer: “Ik weet niet of een verslag in 360 graden nou meer impact heeft als hetzelfde verslag op een 2D scherm.” Ook vroeg Heijne zich af of je op een gegeven moment niet teveel realiteit op je bord krijgt, en daardoor murw wordt.
360 graden video vs. virtual reality
Ook op deze avond werden regelmatig de begrippen ‘360 graden video’ en ‘virtual reality’ door elkaar gehaald, terwijl dit toch echt twee totaal verschillende dingen zijn. Bij virtual reality – de naam impliceert het al – beleef je een virtuele wereld, die realtime wordt gerenderd door een computer. 360 graden video is ‘slechts’ een registratie vanuit één gezichtspunt: je kunt wel om je heen kijken, maar niet de scene vanuit een andere hoek bekijken, wat bij VR wel het geval is. Beide vormen kun je overigens wel immersive noemen, want je bent echt even uit je eigen wereld.
Ik ging in ieder geval geïnspireerd naar huis. Ik was al aan het experimenteren met 360 graden video (opgenomen met een eenvoudige Theta S), en heb inmiddels ook wat ervaring opgedaan met het maken van 360 graden luchtfoto’s met behulp van een drone. Mocht je daar meer over willen weten, stuur me even een berichtje.